نان فکشن: بلوچستان ءِ ردیں پیشدارگ

نان فکشن: بلوچستان ءِ ردیں پیشدارگ

میر هزار خان مار: مظهمت سے مفاهمت تک .
چہ عمار مسعود ءُ خالد فرید ءَ .
سنگ میل ءِ شنگکاری
آئی ایس بی این: 978-969-35-3609-60
280صفحہ

ریاست ءَ مدام بلوچستان ءُ بلوچستان ءِ مہلوک ءِ بابت ءَ راستیں گپ ءِ گشگ ءَ چیر داتگ۔ وھدے کہ بلوچستان ءِ جیڑہانی گپ کیت گڑا سرکاری ورژن چہ درسی کتاباں ھوار ’غدار‘ ءُ ’پوشیدہ دست‘ ءِ گپ ءَ کن اَنت ءُ گیشتریں جیڑہانی ذمہ وار سردار [قبیلہ ءِ سردار] لیک اَنت۔

بلوچانی اصلیں راجی جُست ءِ رد بیان کنگ ءِ واستا راستی دُور داشتگ۔ اے گپ ءِ مثال ءِ رد ءَ نوکیں کتاب ءِ نام ءَ میر ہزار خان مری: مظہمت سے مفحیمت تک [میر ہزار خان مری: چہ مزاحمت ءَ بگر داں مصالحت ءَ] ءِ نام ءَ عمار مسعود ءُ خالد فرید ءَ نبشتہ کتگ۔

میر ہزار خان مری یک تجربہ کاریں بلوچ گوریلا کمانڈرے بوتگ، آئی ءَ 1960 ءِ دہک ءِ بندات ءَ ہما وہد ءَ دیم ءَ اتکگ کہ میر شیر محمد مرری کہ راج ءَ بابو شیرو ءِ نام ءَ زانگ بیت، آئی ءَ پاکستان ءِ ریاست ءِ ہلاپ ءَ سیمی بلوچ شورش بندات کتگ۔ میر ہزار خان، آ وہد ءَ بلوچستان ءِ کوہانی تہا آئی ءِ کمانداراں چہ یکے بوتگ۔

1973 ءَ مرکز ءَ ذوالفقار علی بھٹو سرکار ءِ نیمگ ءَ نیشنل عوامی پارٹی ءِ سرکار ءِ کشگ ءَ پد بلوچ راج دوستیں رہشونانی گیشتریں بہر زندان ءِ دپ ءَ کنگ بوت اَنت۔ ایشی ءِ آسر ءَ چارمی بلوچ شورش بوت کہ گیشتر مری بلوچ ٹک ءِ مردماں جنگ کتگ۔ ریاست ءِ گوما ھما اسٹینڈ آفانی وھد ءَ بلوچ شورش ءِ تہ ءَ میر ھزار خان دیم ءَ اَت۔

پد ءَ مریسانی قبیلہ ءِ سردار نواب خیر بخش مرری ءُ میر ھزار خان ءِ نیام ءَ وتی ذاتی اختلافات ءِ سوب ءَ یکے دومی ءَ گوں زھر ءُ زھری ءِ ھال اتکگ۔ میر ھزار خان مری 1990 ءِ دھک ءَ ریاست ءِ دیم ءَ سرنڈر کنت ءُ چریشی ءَ پد ھم پاکستان ءِ ریاست ءِ وپادار مان اِنت۔

نمیرانیں بلوچ ناشرکار میر ہزار خان مری ءِ زند ءِ سرا یک نوکیں کتابے آئی ءِ بابت ءَ کمتر انت چہ یک اسٹیٹسٹ بیانیہ ءِ پیش کنگ ءَ .

بدقسمتی ءَ کتاب چہ تنگیں لینس ءَ نبشتہ کنگ بوتگ، ریاست ءِ بیانیہ ءِ راہ ءَ پچ کنگ ءِ ھاترا، میر ہزار خان مرری ءِ شانکاں کارمرز کنگ بوتگ کہ 2021 ءَ بیران بوتگ۔ میر ہزار خان ءِ گوں وتی گڈی سالاں رابطہ ءَ ، کتاب ءِ تہا تقریباً انٹرویو ءِ سرا انحصار کنگ بوتگ۔ آئی ءِ پوتے ءَ چہ گیش مرد ءِ وت ءَ۔

چوناھا یک ھما سببے کہ ملک ءِ تہ ءَ بلوچانی شورشانی سوب بوتگ آ بلوچستان ءِ طبیعی وسیلگانی سر ءَ جھد اِنت کہ راجدوستانی گْوشگ اِنت کہ بلوچ ءَ چہ زبھر کنگ بوتگ۔ چہ اولی روچ ءَ بلوچ راجدوست ءُ ریاست ءِ میان ءَ جنجال ءِ ھڈ ءُ ھڈّ بوتگ۔ بلے کتاب ءِ تہا شورشانی ذمہ وار ایوک ءَ سردار ءُ نواب لیکگ بوتگ انت۔

سوئی گیس ءِ بابت ءَ گپ جنان ءَ نبشتہ کار نبشتہ کن اَنت کہ “گیس ءِ مستریں گنج 1952 ءَ بلوچستان ءِ سوئی ءَ دست کپتگ۔” وہدے کہ آ اے گپ ءِ نیمگ ءَ دلگوش کن اَنت کہ ڈیرہ بگٹی — کہ اودا سوئی ءِ جاہ اِنت — آئی ءَ بازیں دہائیاں پد وت گیس نہ رستگ، آ اے گپ ءِ ذمہ واری ءَ مرحوم سردار اکبر بگٹی ءِ سر ءَ ایر کن اَنت کہ آ اے گپ ءِ نیمگ ءَ دلگوش کن اَنت کہ آئی ءَ چہ وتی دمگ ءَ درکپتگیں گیس ءِ رائلٹی رستگ . آ اے گپ ءِ ھم نیمگ ءَ دلگوش گور کن اَنت کہ اکبر بگٹی ءِ بیرانی ءَ پد آئی ءِ وارثاں رائلٹی رس اِیت، “کہ سالے کروڑاں کلدار ءِ ارزشت ءَ اِنت۔”

البت آ چہ جاوراں ایوک ءَ نیم راستی یے دیم ءَ کار اَنت۔ چوناھا نبشتہ کارانی دعویٰ اِنت کہ “گیس ءِ رسگ چہ 1987 ءَ سوئی ءَ کمیں کچے ءَ بندات بوتگ ءُ 2011 ءَ سرجمیں سوئی ءَ ھوار بوتگ اَت۔” اے گپ چہ راستی ءَ دور اِنت۔ ڈیرہ بگٹی ءَ پہ عام بگٹیاں گیس نیست ءُ اے گپ ءِ بابت ءَ لبزانک ءِ کمی نیست۔ صوبائی دارالحکومت کوئٹہ ءَ ہم گڈی رند ءَ 1985 ءَ گیس ءِ سپلائی کنگ بوتگ۔

یک کتابے یا پٹ ءُ پولی ٹکرے ءَ نوکیں زانت یا نوکیں زانتکاری یے سر کنگی اِنت کہ وانوکاں چہ ناشناس اِنت، چہ کوھنیں منتراں پدا رُمبگ ءِ بدل ءَ، چوش کہ ھما کہ درستیں جیڑھانی بُن ھشت سردار ءُ آیانی مفاد بوھگ ءِ بابت ءَ اِنت۔

کتاب ءِ گوں دگہ حقیقت ءِ جیڑہ است انت۔ چوناھا نواب خیر بکش راجدوستیں رھشونے بوھگ ءِ باوجود بلوچستان ءِ مزنیں بلوچ ٹکاں چہ یکے مری ٹک ءِ ٹک ءِ سروک بوتگ۔ قبائلی درجہ بندی ءِ تہا قبائلی سردار ءِ سروک انت ءُ آئی ءِ فیصلہ حتمی انت۔ آئی ءَ ابید دگہ کس ءَ اے اختیار نیست کہ آ قبائلی معاملات ءُ مچیانی تہا سردار ءِ دیم ءَ فیصلہ بہ کنت۔

حیران کنوکیں گپ ایش انت کہ نبشتہ کار کہ انچو گمان بیت کہ آ قبائلی ڈھانچہ ءِ کار کنگ ءِ بُنکی سرپدی ءَ چہ بے ھال انت، کتاب ءِ ھپتمی باب ءَ گش انت کہ میر ھزار خان ءَ نواب خیر بخش مرری ءِ ھستیں جاہ ءَ قبائلی جرگانی سروکی کتگ۔ بلے سردار ءِ دیم ءَ دگہ درست عام مردم اَنت ءُ آیاں سردار ءِ جار جتگیں پیسلہ ءِ سرا عمل کنگی اِنت۔

ھپتاد ءِ دھک ءَ اگاں نواب مری ءَ جنگ ءَ نہ گوشتگ ات گڑا استان ءِ مریانی حاکمیں دمگاں آشوب نہ بوتگ ات۔ نبشتہ کار ھم ھشتمی باب ءَ وت ءَ گوں وت ءَ تضاد کن اَنت ءُ گْوش اَنت کہ نواب خیر بخش قبیلہ ءِ نواب بوتگ کہ آئی ءِ پیسلہ ھلاس بوتگ اَنت ءُ ھچ مری آئی ءِ گوں اختلاف کنگ ءِ جرات ءَ نہ کتگ۔

کتاب ءِ تہا اے وڑیں تضادانی کمی نیست۔ دگہ چیزانی تہا 13 باب ءِ تہا نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ